APİKAM’ın Kuruluş Öyküsü
İzmir Kent Arşivi ve Müzesi, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı merhum Ahmet Piriştina’nın 1999 yılındaki seçimlere girerken hazırladığı seçim bildirgesinde, yapmayı taahhüt ettiği projeler arasında yer almaktaydı. Bildirgenin sunuş bölümünde bu konuyu, “Tarihsel ve geleneksel değerleri titizlikle korumak ve değerlendirmek; kent arşivini çağdaş yöntemlerle bir belgelikte derlemek” sözleriyle dile getirmiştir.
Bu kapsamda, arşiv ve müzenin bilimsel kriterlere göre yapılandırılma projesi, 2000 yılında başlatılmış ve yer olarak da 1932 yılında inşa edilen İzmir İtfaiyesi Merkez Binası seçilmiştir.
İzmir İtfaiyesi Merkez Binası
İtfaiye Binası’ndan APİKAM’a
İzmir, 8500 yıllık tarihi boyunca bir dizi yangın ve doğal afetle mücadele etmek durumunda kalmış bir kenttir. Kent ticaretini durma noktasına getiren, önemli ölçüde can ve mal kaybına neden olan yangınlara karşı alınan tedbirler, XIX. yüzyılın son çeyreğinden itibaren örgütlü bir yapıya dönüşmeye başlamıştır; ancak, alınan tüm önlemler, İzmir’i 1922 Eylülünde yaşanan büyük yangının tahribatından korumaya yetmemiştir. Söz konusu dönemde yaşanan savaş ve işgal günlerinin bittiği sırada, 13 Eylül 1922’de çıkan yangın İzmir’in büyük bir bölümünü yok etmiş ve kenti yaşanmaz hale getirmiştir. Yangının kontrol altına alınması 15 Eylül’ü bulmuş, tamamen söndürülebilmesi ise; ancak, 18 Eylül günü mümkün olabilmiştir. Yapılan incelemelerde, İzmir’in 2 milyon 600 bin metrekarelik yerleşim alanının yok olduğu belirlenmiştir.
1922 yangınını tecrübe eden İzmir’de, Cumhuriyet Döneminde belediyenin önemle üzerinde durduğu konulardan biri de itfaiye olmuştur. 1924 yılında tüm itfaiye hizmetlerinin İzmir Belediyesi’ne devredilmesinden sonra, dağınık haldeki itfaiye şubelerini tek merkezde toplayacak “İzmir İtfaiye Merkez İstasyon” binasının yapılmasına karar verilmiştir.
Belediye başkanı olduktan sonra itfaiye binasının yapımına büyük önem veren Dr. Behçet Uz'un çabalarıyla 1932 yılında Çankaya semtinde hizmete giren yeni İtfaiye Binası, “Erken Cumhuriyet Dönemi Mimarisi’nin özelliklerine sahiptir. Binanın mimarı Mesut Özok’tur. Yapım amacı açısından işlevini tamamlamış ve 1932’den 2001 yılı sonuna kadar aralıksız yetmiş yıl itfaiye merkezi olarak hizmet vermiş binanın, dönemin İzmir Belediye Başkanı Ahmet Piriştina tarafından İzmir Kent Arşivi ve Müzesi olarak yeniden işlevlendirilerek varlığını devam ettirmesi sağlanmıştır.
Binanın restorasyon çalışmaları, 8 Şubat 2002 tarihinde yapılan bir törenle başlatılmış olup 2004 yılı Nisan ayı başına kadar devam etmiştir. İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Arşivi ve Müzesi; tefriş, donanım ve sergi çalışmalarının tamamlanmasının ardından, 10 Ocak 2004 günü yapılan törenle açılmıştır.
Türkiye’de bir ilk olan ve açıldığı günden itibaren büyük ilgi gören kurum, aynı zamanda da İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne ait bir arşiv görevi görmektedir.
Bina bir anlamda, hem resmi bir kurum hem de kamusal hizmet veren dışa dönük bir kentsel kültür unsuru olarak varlık göstermektedir.
Kentsel hizmet sunma bakımından yeni bir anlayışın da temsilcisi olan Kent Arşivi ve Müzesi’nin hayata geçirilmesinde büyük emek ve destek veren merhum belediye başkanının, özel ilgi ve katkısı düşünülerek kurumun adı İzmir Büyükşehir Belediye meclisinin 06.07.2004 tarihli kararı ile Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi (APİKAM) olarak değiştirilmiştir.
13.06.2022 Tarih ve 641 Karar Numaralı İzmir Büyükşehir Belediyesi Meclis kararıyla Kütüphaneler Şube Müdürlüğü kapatılarak Müdürlükçe yürütülen faaliyetler Kent Arşivi ve Müzeler Şube Müdürlüğü'ne devredilmiştir. Bu tarihten itibaren kurum, Kent Arşivi Müzeler ve Kütüphaneler Şube Müdürlüğü olarak hizmet vermeye devam etmektedir.
Müdürlüğün faaliyet alanları; arşiv, sergi ve müze, söyleşi/konferans/panel/sempozyum vb. etkinlikler, yayın, eğitim ve kütüphaneciliktir.
APİKAM’ın Kuruluş Amaçları
İzmir kentinin zengin kültür birikiminin anımsanması, kaybolmaya yüz tutmuş, kentin geçmişine ışık tutan her türlü materyalin toplanarak günümüz koşullarına göre düzenlenip tekrar gün yüzüne çıkartılması ve sağlıklı koşullarda korunması amacıyla kurulan İzmir Büyükşehir Belediyesi Ahmet Piriştina Kent Arşivi Müzesi, bu anlamda kent kimliğinin oluşturulması ve kentlilik bilincinin yaratılabilmesi düşüncesine önemli katkılar sağlamaktadır.
Gerek şahıslardan gerekse kurumlardan alınan tarihsel niteliği bulanan fotoğraf, gazete, obje vb. belgeler derlenip teknolojinin imkânları kullanılarak araştırmaya açık hale getirilmektedir. Böylece söz konusu belgeler, zarar görmeden her türlü çalışmanın kaynağı haline gelebilmektedir. Bu anlamda kurum, ilgililerin kentin tarihsel mirasına ulaşmasında kolaylık sağlamayı amaçlamaktadır. Kuruma bugüne kadar yaklaşık 400 bağışçı destek olmuştur.
Kurum; kentle ve vatandaşlarla etkileşimini sergi salonu, İzmir ve çevresine ait kitapların yayınlandığı "kent kitaplığı", her türlü konferansa yönelik hizmet veren toplantı salonları, araştırmacıların gerek belgelere ulaşmaları gerekse de sağlıklı bir ortamda çalışabilmesi için hazırlanan araştırma salonuyla sağlanmaktadır. Araştırma salonu içerisinde yer alan kütüphane bölümü, temelinde İzmir ve çevresine yönelik kitaplardan ve bağışlarla zenginleşen her türlü konuya yönelik diğer kitaplardan oluşmaktadır.
Müze bölümü, kent tarihinin direkt halk ile buluşmasını sağlayabilmek için görsel zemin hazırlamaktadır. Sergiler, değişen konuları ile kentin geçmişindeki değerlerinin
canlı tutulabilmesine katkı sağlamaktadır. Kentin tarihi ve kültürel değerlerini yansıtan bir kurum olarak, İzmir'in tanıtımına katkıda bulunması amacıyla ayrıca dünyadaki diğer kent müzeleri, kent arşivleri ile ilişki kurarak; bu sayede İzmir'in uluslararası bilinirliğini ve tanınırlığını arttırmayı hedeflemektedir. Kurum ayrıca, İzmir ile ilgili farklı alan ve konularda çalışmalar yapan araştırmacılara destek vermek, onlarla çalışmalar bağlamında işbirliği yapmayı gündemine almıştır.
Kurumun Faaliyet Alanları
1-Arşiv Faaliyetleri
Kentin hafızası niteliğindeki arşiv, binlerce yıllık geçmişe sahip olan İzmir'in belleğini yansıtan bilgi ve belgeleriyle geçmişin farklı yönleriyle aydınlatılmasına rehberlik etmektedir. Kurum, İzmir'in tarih ve kültür birikimini yansıtan her türlü materyali, derlenmiş ve tasnif edilmiş bir şekilde barındırmayı amaçlamaktadır. İzmir Kent Arşivi´nde toplanan materyaller, bilimsel yöntemlere göre tasnif edilmekte olup bilgisayar teknolojisinin bütün imkanları kullanılarak araştırılmaya açık hale getirilmektedir.
İzmir ve yakın çevresine ilişkin zengin bir koleksiyon içeren arşiv, 2019 yılı itibariyle internet üzerinden erişime açılmıştır. (www.apikam.org.tr) 2024 yılı itibariyle yaklaşık 3oo bin görüntüye dijital arşiv üzerinden dünyanın her yerinden erişilebilmektedir.
2-Sergi ve Müzecilik Faaliyetleri
Kurumun başlıca faaliyetlerinden biri de; tematik ve süreli sergiler açmak; anı evi, müze gibi kalıcı sergiler oluşturmaktır. Bu sergiler aracılığıyla, koleksiyondaki eserler halkın tanıyacağı şekilde düzenlenerek belirlenen konu hakkında nitelikli ve bilimsel bilgiler sunulmaktadır.
APİKAM hizmet binasında yer alan 359 metre kare sergi alanında kent tarihine yönelik süreli sergiler açılmakla birlikte, kentin farklı noktalarında restore edilerek düzenlenmiş ünik binalarda ulusal konuların ele alındığı anı evi ve müzeler açılmaktadır. Bunların yanı sıra yıl içerisinde önemli gün ve haftalarda yerel ve ulusal bazlı süreli sergiler düzenlenmektedir.
APİKAM sergi alanında açılmış olan sergiler;
1-Kent ve Ticaret Sergisi (2004-2007)
2-Kent ve Sağlık (2007-2015)
3-Kent ve Ulaşım (2016-2020)
4- YANIK YURT - Kurtuluş Savaşı’nda İzmir ve Batı Anadolu Yangınları (2024-2025)
APİKAM’ın Kuruluş Öyküsü
İzmir Kent Arşivi ve Müzesi, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı merhum Ahmet Piriştina’nın 1999 yılındaki seçimlere girerken hazırladığı seçim bildirgesinde, yapmayı taahhüt ettiği projeler arasında yer almaktaydı. Bildirgenin sunuş bölümünde bu konuyu, “Tarihsel ve geleneksel değerleri titizlikle korumak ve değerlendirmek; kent arşivini çağdaş yöntemlerle bir belgelikte derlemek” sözleriyle dile getirmiştir.
Bu kapsamda, arşiv ve müzenin bilimsel kriterlere göre yapılandırılma projesi, 2000 yılında başlatılmış ve yer olarak da 1932 yılında inşa edilen İzmir İtfaiyesi Merkez Binası seçilmiştir.
İzmir İtfaiyesi Merkez Binası
İtfaiye Binası’ndan APİKAM’a
İzmir, 8500 yıllık tarihi boyunca bir dizi yangın ve doğal afetle mücadele etmek durumunda kalmış bir kenttir. Kent ticaretini durma noktasına getiren, önemli ölçüde can ve mal kaybına neden olan yangınlara karşı alınan tedbirler, XIX. yüzyılın son çeyreğinden itibaren örgütlü bir yapıya dönüşmeye başlamıştır; ancak, alınan tüm önlemler, İzmir’i 1922 Eylülünde yaşanan büyük yangının tahribatından korumaya yetmemiştir. Söz konusu dönemde yaşanan savaş ve işgal günlerinin bittiği sırada, 13 Eylül 1922’de çıkan yangın İzmir’in büyük bir bölümünü yok etmiş ve kenti yaşanmaz hale getirmiştir. Yangının kontrol altına alınması 15 Eylül’ü bulmuş, tamamen söndürülebilmesi ise; ancak, 18 Eylül günü mümkün olabilmiştir. Yapılan incelemelerde, İzmir’in 2 milyon 600 bin metrekarelik yerleşim alanının yok olduğu belirlenmiştir.
1922 yangınını tecrübe eden İzmir’de, Cumhuriyet Döneminde belediyenin önemle üzerinde durduğu konulardan biri de itfaiye olmuştur. 1924 yılında tüm itfaiye hizmetlerinin İzmir Belediyesi’ne devredilmesinden sonra, dağınık haldeki itfaiye şubelerini tek merkezde toplayacak “İzmir İtfaiye Merkez İstasyon” binasının yapılmasına karar verilmiştir.
Belediye başkanı olduktan sonra itfaiye binasının yapımına büyük önem veren Dr. Behçet Uz'un çabalarıyla 1932 yılında Çankaya semtinde hizmete giren yeni İtfaiye Binası, “Erken Cumhuriyet Dönemi Mimarisi’nin özelliklerine sahiptir. Binanın mimarı Mesut Özok’tur. Yapım amacı açısından işlevini tamamlamış ve 1932’den 2001 yılı sonuna kadar aralıksız yetmiş yıl itfaiye merkezi olarak hizmet vermiş binanın, dönemin İzmir Belediye Başkanı Ahmet Piriştina tarafından İzmir Kent Arşivi ve Müzesi olarak yeniden işlevlendirilerek varlığını devam ettirmesi sağlanmıştır.
Binanın restorasyon çalışmaları, 8 Şubat 2002 tarihinde yapılan bir törenle başlatılmış olup 2004 yılı Nisan ayı başına kadar devam etmiştir. İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Arşivi ve Müzesi; tefriş, donanım ve sergi çalışmalarının tamamlanmasının ardından, 10 Ocak 2004 günü yapılan törenle açılmıştır.
Türkiye’de bir ilk olan ve açıldığı günden itibaren büyük ilgi gören kurum, aynı zamanda da İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne ait bir arşiv görevi görmektedir.
Bina bir anlamda, hem resmi bir kurum hem de kamusal hizmet veren dışa dönük bir kentsel kültür unsuru olarak varlık göstermektedir.
Kentsel hizmet sunma bakımından yeni bir anlayışın da temsilcisi olan Kent Arşivi ve Müzesi’nin hayata geçirilmesinde büyük emek ve destek veren merhum belediye başkanının, özel ilgi ve katkısı düşünülerek kurumun adı İzmir Büyükşehir Belediye meclisinin 06.07.2004 tarihli kararı ile Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi (APİKAM) olarak değiştirilmiştir.
13.06.2022 Tarih ve 641 Karar Numaralı İzmir Büyükşehir Belediyesi Meclis kararıyla Kütüphaneler Şube Müdürlüğü kapatılarak Müdürlükçe yürütülen faaliyetler Kent Arşivi ve Müzeler Şube Müdürlüğü'ne devredilmiştir. Bu tarihten itibaren kurum, Kent Arşivi Müzeler ve Kütüphaneler Şube Müdürlüğü olarak hizmet vermeye devam etmektedir.
Müdürlüğün faaliyet alanları; arşiv, sergi ve müze, söyleşi/konferans/panel/sempozyum vb. etkinlikler, yayın, eğitim ve kütüphaneciliktir.
APİKAM’ın Kuruluş Amaçları
İzmir kentinin zengin kültür birikiminin anımsanması, kaybolmaya yüz tutmuş, kentin geçmişine ışık tutan her türlü materyalin toplanarak günümüz koşullarına göre düzenlenip tekrar gün yüzüne çıkartılması ve sağlıklı koşullarda korunması amacıyla kurulan İzmir Büyükşehir Belediyesi Ahmet Piriştina Kent Arşivi Müzesi, bu anlamda kent kimliğinin oluşturulması ve kentlilik bilincinin yaratılabilmesi düşüncesine önemli katkılar sağlamaktadır.
Gerek şahıslardan gerekse kurumlardan alınan tarihsel niteliği bulanan fotoğraf, gazete, obje vb. belgeler derlenip teknolojinin imkânları kullanılarak araştırmaya açık hale getirilmektedir. Böylece söz konusu belgeler, zarar görmeden her türlü çalışmanın kaynağı haline gelebilmektedir. Bu anlamda kurum, ilgililerin kentin tarihsel mirasına ulaşmasında kolaylık sağlamayı amaçlamaktadır. Kuruma bugüne kadar yaklaşık 400 bağışçı destek olmuştur.
Kurum; kentle ve vatandaşlarla etkileşimini sergi salonu, İzmir ve çevresine ait kitapların yayınlandığı "kent kitaplığı", her türlü konferansa yönelik hizmet veren toplantı salonları, araştırmacıların gerek belgelere ulaşmaları gerekse de sağlıklı bir ortamda çalışabilmesi için hazırlanan araştırma salonuyla sağlanmaktadır. Araştırma salonu içerisinde yer alan kütüphane bölümü, temelinde İzmir ve çevresine yönelik kitaplardan ve bağışlarla zenginleşen her türlü konuya yönelik diğer kitaplardan oluşmaktadır.
Müze bölümü, kent tarihinin direkt halk ile buluşmasını sağlayabilmek için görsel zemin hazırlamaktadır. Sergiler, değişen konuları ile kentin geçmişindeki değerlerinin
canlı tutulabilmesine katkı sağlamaktadır. Kentin tarihi ve kültürel değerlerini yansıtan bir kurum olarak, İzmir'in tanıtımına katkıda bulunması amacıyla ayrıca dünyadaki diğer kent müzeleri, kent arşivleri ile ilişki kurarak; bu sayede İzmir'in uluslararası bilinirliğini ve tanınırlığını arttırmayı hedeflemektedir. Kurum ayrıca, İzmir ile ilgili farklı alan ve konularda çalışmalar yapan araştırmacılara destek vermek, onlarla çalışmalar bağlamında işbirliği yapmayı gündemine almıştır.
Kurumun Faaliyet Alanları
1-Arşiv Faaliyetleri
Kentin hafızası niteliğindeki arşiv, binlerce yıllık geçmişe sahip olan İzmir'in belleğini yansıtan bilgi ve belgeleriyle geçmişin farklı yönleriyle aydınlatılmasına rehberlik etmektedir. Kurum, İzmir'in tarih ve kültür birikimini yansıtan her türlü materyali, derlenmiş ve tasnif edilmiş bir şekilde barındırmayı amaçlamaktadır. İzmir Kent Arşivi´nde toplanan materyaller, bilimsel yöntemlere göre tasnif edilmekte olup bilgisayar teknolojisinin bütün imkanları kullanılarak araştırılmaya açık hale getirilmektedir.
İzmir ve yakın çevresine ilişkin zengin bir koleksiyon içeren arşiv, 2019 yılı itibariyle internet üzerinden erişime açılmıştır. (www.apikam.org.tr) 2024 yılı itibariyle yaklaşık 3oo bin görüntüye dijital arşiv üzerinden dünyanın her yerinden erişilebilmektedir.
2-Sergi ve Müzecilik Faaliyetleri
Kurumun başlıca faaliyetlerinden biri de; tematik ve süreli sergiler açmak; anı evi, müze gibi kalıcı sergiler oluşturmaktır. Bu sergiler aracılığıyla, koleksiyondaki eserler halkın tanıyacağı şekilde düzenlenerek belirlenen konu hakkında nitelikli ve bilimsel bilgiler sunulmaktadır.
APİKAM hizmet binasında yer alan 359 metre kare sergi alanında kent tarihine yönelik süreli sergiler açılmakla birlikte, kentin farklı noktalarında restore edilerek düzenlenmiş ünik binalarda ulusal konuların ele alındığı anı evi ve müzeler açılmaktadır. Bunların yanı sıra yıl içerisinde önemli gün ve haftalarda yerel ve ulusal bazlı süreli sergiler düzenlenmektedir.
APİKAM sergi alanında açılmış olan sergiler;
1-Kent ve Ticaret Sergisi (2004-2007)
2-Kent ve Sağlık (2007-2015)
3-Kent ve Ulaşım (2016-2020)
4- YANIK YURT - Kurtuluş Savaşı’nda İzmir ve Batı Anadolu Yangınları (2024-2025)
APİKAM’ın Kuruluş Öyküsü
İzmir Kent Arşivi ve Müzesi, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı merhum Ahmet Piriştina’nın 1999 yılındaki seçimlere girerken hazırladığı seçim bildirgesinde, yapmayı taahhüt ettiği projeler arasında yer almaktaydı. Bildirgenin sunuş bölümünde bu konuyu, “Tarihsel ve geleneksel değerleri titizlikle korumak ve değerlendirmek; kent arşivini çağdaş yöntemlerle bir belgelikte derlemek” sözleriyle dile getirmiştir.
Bu kapsamda, arşiv ve müzenin bilimsel kriterlere göre yapılandırılma projesi, 2000 yılında başlatılmış ve yer olarak da 1932 yılında inşa edilen İzmir İtfaiyesi Merkez Binası seçilmiştir.
İzmir İtfaiyesi Merkez Binası
İtfaiye Binası’ndan APİKAM’a
İzmir, 8500 yıllık tarihi boyunca bir dizi yangın ve doğal afetle mücadele etmek durumunda kalmış bir kenttir. Kent ticaretini durma noktasına getiren, önemli ölçüde can ve mal kaybına neden olan yangınlara karşı alınan tedbirler, XIX. yüzyılın son çeyreğinden itibaren örgütlü bir yapıya dönüşmeye başlamıştır; ancak, alınan tüm önlemler, İzmir’i 1922 Eylülünde yaşanan büyük yangının tahribatından korumaya yetmemiştir. Söz konusu dönemde yaşanan savaş ve işgal günlerinin bittiği sırada, 13 Eylül 1922’de çıkan yangın İzmir’in büyük bir bölümünü yok etmiş ve kenti yaşanmaz hale getirmiştir. Yangının kontrol altına alınması 15 Eylül’ü bulmuş, tamamen söndürülebilmesi ise; ancak, 18 Eylül günü mümkün olabilmiştir. Yapılan incelemelerde, İzmir’in 2 milyon 600 bin metrekarelik yerleşim alanının yok olduğu belirlenmiştir.
1922 yangınını tecrübe eden İzmir’de, Cumhuriyet Döneminde belediyenin önemle üzerinde durduğu konulardan biri de itfaiye olmuştur. 1924 yılında tüm itfaiye hizmetlerinin İzmir Belediyesi’ne devredilmesinden sonra, dağınık haldeki itfaiye şubelerini tek merkezde toplayacak “İzmir İtfaiye Merkez İstasyon” binasının yapılmasına karar verilmiştir.
Belediye başkanı olduktan sonra itfaiye binasının yapımına büyük önem veren Dr. Behçet Uz'un çabalarıyla 1932 yılında Çankaya semtinde hizmete giren yeni İtfaiye Binası, “Erken Cumhuriyet Dönemi Mimarisi’nin özelliklerine sahiptir. Binanın mimarı Mesut Özok’tur. Yapım amacı açısından işlevini tamamlamış ve 1932’den 2001 yılı sonuna kadar aralıksız yetmiş yıl itfaiye merkezi olarak hizmet vermiş binanın, dönemin İzmir Belediye Başkanı Ahmet Piriştina tarafından İzmir Kent Arşivi ve Müzesi olarak yeniden işlevlendirilerek varlığını devam ettirmesi sağlanmıştır.
Binanın restorasyon çalışmaları, 8 Şubat 2002 tarihinde yapılan bir törenle başlatılmış olup 2004 yılı Nisan ayı başına kadar devam etmiştir. İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Arşivi ve Müzesi; tefriş, donanım ve sergi çalışmalarının tamamlanmasının ardından, 10 Ocak 2004 günü yapılan törenle açılmıştır.
Türkiye’de bir ilk olan ve açıldığı günden itibaren büyük ilgi gören kurum, aynı zamanda da İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne ait bir arşiv görevi görmektedir.
Bina bir anlamda, hem resmi bir kurum hem de kamusal hizmet veren dışa dönük bir kentsel kültür unsuru olarak varlık göstermektedir.
Kentsel hizmet sunma bakımından yeni bir anlayışın da temsilcisi olan Kent Arşivi ve Müzesi’nin hayata geçirilmesinde büyük emek ve destek veren merhum belediye başkanının, özel ilgi ve katkısı düşünülerek kurumun adı İzmir Büyükşehir Belediye meclisinin 06.07.2004 tarihli kararı ile Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi (APİKAM) olarak değiştirilmiştir.
13.06.2022 Tarih ve 641 Karar Numaralı İzmir Büyükşehir Belediyesi Meclis kararıyla Kütüphaneler Şube Müdürlüğü kapatılarak Müdürlükçe yürütülen faaliyetler Kent Arşivi ve Müzeler Şube Müdürlüğü'ne devredilmiştir. Bu tarihten itibaren kurum, Kent Arşivi Müzeler ve Kütüphaneler Şube Müdürlüğü olarak hizmet vermeye devam etmektedir.
Müdürlüğün faaliyet alanları; arşiv, sergi ve müze, söyleşi/konferans/panel/sempozyum vb. etkinlikler, yayın, eğitim ve kütüphaneciliktir.
APİKAM’ın Kuruluş Amaçları
İzmir kentinin zengin kültür birikiminin anımsanması, kaybolmaya yüz tutmuş, kentin geçmişine ışık tutan her türlü materyalin toplanarak günümüz koşullarına göre düzenlenip tekrar gün yüzüne çıkartılması ve sağlıklı koşullarda korunması amacıyla kurulan İzmir Büyükşehir Belediyesi Ahmet Piriştina Kent Arşivi Müzesi, bu anlamda kent kimliğinin oluşturulması ve kentlilik bilincinin yaratılabilmesi düşüncesine önemli katkılar sağlamaktadır.
Gerek şahıslardan gerekse kurumlardan alınan tarihsel niteliği bulanan fotoğraf, gazete, obje vb. belgeler derlenip teknolojinin imkânları kullanılarak araştırmaya açık hale getirilmektedir. Böylece söz konusu belgeler, zarar görmeden her türlü çalışmanın kaynağı haline gelebilmektedir. Bu anlamda kurum, ilgililerin kentin tarihsel mirasına ulaşmasında kolaylık sağlamayı amaçlamaktadır. Kuruma bugüne kadar yaklaşık 400 bağışçı destek olmuştur.
Kurum; kentle ve vatandaşlarla etkileşimini sergi salonu, İzmir ve çevresine ait kitapların yayınlandığı "kent kitaplığı", her türlü konferansa yönelik hizmet veren toplantı salonları, araştırmacıların gerek belgelere ulaşmaları gerekse de sağlıklı bir ortamda çalışabilmesi için hazırlanan araştırma salonuyla sağlanmaktadır. Araştırma salonu içerisinde yer alan kütüphane bölümü, temelinde İzmir ve çevresine yönelik kitaplardan ve bağışlarla zenginleşen her türlü konuya yönelik diğer kitaplardan oluşmaktadır.
Müze bölümü, kent tarihinin direkt halk ile buluşmasını sağlayabilmek için görsel zemin hazırlamaktadır. Sergiler, değişen konuları ile kentin geçmişindeki değerlerinin
canlı tutulabilmesine katkı sağlamaktadır. Kentin tarihi ve kültürel değerlerini yansıtan bir kurum olarak, İzmir'in tanıtımına katkıda bulunması amacıyla ayrıca dünyadaki diğer kent müzeleri, kent arşivleri ile ilişki kurarak; bu sayede İzmir'in uluslararası bilinirliğini ve tanınırlığını arttırmayı hedeflemektedir. Kurum ayrıca, İzmir ile ilgili farklı alan ve konularda çalışmalar yapan araştırmacılara destek vermek, onlarla çalışmalar bağlamında işbirliği yapmayı gündemine almıştır.
Kurumun Faaliyet Alanları
1-Arşiv Faaliyetleri
Kentin hafızası niteliğindeki arşiv, binlerce yıllık geçmişe sahip olan İzmir'in belleğini yansıtan bilgi ve belgeleriyle geçmişin farklı yönleriyle aydınlatılmasına rehberlik etmektedir. Kurum, İzmir'in tarih ve kültür birikimini yansıtan her türlü materyali, derlenmiş ve tasnif edilmiş bir şekilde barındırmayı amaçlamaktadır. İzmir Kent Arşivi´nde toplanan materyaller, bilimsel yöntemlere göre tasnif edilmekte olup bilgisayar teknolojisinin bütün imkanları kullanılarak araştırılmaya açık hale getirilmektedir.
İzmir ve yakın çevresine ilişkin zengin bir koleksiyon içeren arşiv, 2019 yılı itibariyle internet üzerinden erişime açılmıştır. (www.apikam.org.tr) 2024 yılı itibariyle yaklaşık 3oo bin görüntüye dijital arşiv üzerinden dünyanın her yerinden erişilebilmektedir.
2-Sergi ve Müzecilik Faaliyetleri
Kurumun başlıca faaliyetlerinden biri de; tematik ve süreli sergiler açmak; anı evi, müze gibi kalıcı sergiler oluşturmaktır. Bu sergiler aracılığıyla, koleksiyondaki eserler halkın tanıyacağı şekilde düzenlenerek belirlenen konu hakkında nitelikli ve bilimsel bilgiler sunulmaktadır.
APİKAM hizmet binasında yer alan 359 metre kare sergi alanında kent tarihine yönelik süreli sergiler açılmakla birlikte, kentin farklı noktalarında restore edilerek düzenlenmiş ünik binalarda ulusal konuların ele alındığı anı evi ve müzeler açılmaktadır. Bunların yanı sıra yıl içerisinde önemli gün ve haftalarda yerel ve ulusal bazlı süreli sergiler düzenlenmektedir.
APİKAM sergi alanında açılmış olan sergiler;
1-Kent ve Ticaret Sergisi (2004-2007)
2-Kent ve Sağlık (2007-2015)
3-Kent ve Ulaşım (2016-2020)
4- YANIK YURT - Kurtuluş Savaşı’nda İzmir ve Batı Anadolu Yangınları (2024-2025)
KONUMU
Buca Kasaplar Meydanı, Menderes Mahallesi 106 sokak üstünde yer almaktadır. 8 pafta 119 ada 24 parselinde kayıtlı olup İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin mülkiyetinde olan yapı, müştemilat birimi ve bahçesiyle kuzeydoğu- güneybatı doğrultusunda uzanmaktadır.
YAPININ KISA TARİHÇESİ
Yapının inşa kitabesi bulunmamaktadır. Ancak bahçedeki mermer çeşmenin baş taşındaki 1904 tarihinin yapının inşa tarihi ve aynı taş üzerindeki Yunanca yazılı G ve N baş harflerinin de yapının sahiplerinin isimlerinin kısaltması olduğu düşünülmektedir. Yapının eski sahiplerinin sözlü beyanları ve bölgedeki diğer binalarla yapılan karşılaştırmalı çalışmadan gelen bilgiler de yapının 1904 yılına tarihlendirilebileceği bilgisini desteklemektedir.
Buca’daki tarihi evlerin mimari özellikleri incelendiğinde, Buca'da çoğunluğunu Rumların oluşturduğu yerli halka ait konutlar (Sakız Üslubu) ile Levanten ailelerin malikaneleri olmak üzere iki ayrı yapı grubu bulunmaktadır. Anı Evi olarak düzenlenen yapı teknik özellikleri bakımından ilk grubun yanı Sakız tipi konut türünün özelliklerini taşımaktadır. Binanın restorasyonu İzmir İl Özel İdaresi'nin katkılarıyla İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından 2013 yılında yaptırılmıştır. Restorasyon projesinin müellifi ise Öget Nevin Cöcen'dir.
KURULUŞ AMACI
Buca Göç ve Mübadele Anı Evi, “Türk-Yunan Nüfus Mübadelesi” başta olmak üzere Türkiye'ye Balkan ülkelerinden yapılan göçlerin hikayesini aktarmak ve göçmenlerden kalan kültürel mirası sergilemek amacıyla kurulmuştur.
ANI EVİNİN ÖNEMİ NEDİR?
Türkiye'den Yunanistan'a göç eden mübadil Rumlar, kurdukları dernekler, vakıflar, araştırma/kültür merkezleri ve müzeler sayesinde kimliklerini koruyabilmişlerdir. Yunanistan'ın aksine Türkiye'de mübadeleye yönelik benzer çalışmalar oldukça geç dönemlerde başlamıştır. Buna karşın, son yıllarda hem mübadele üzerine yapılmış bilimsel araştırmalarda hem de mübadillerin kurduğu dernek ve vakıfların sayısında ciddi bir artış meydana gelmiştir. Yerel yönetimlerin desteği ile açılan müze ve anı evleri ise mübadillerin geride bıraktığı kültür öğelerinin sergilenmesinde ve geleceğe aktarılmasında önemli bir işlevi yerine getirmektedir. Bunlardan biri olan Buca Göç ve Mübadele Anı Evi'nin, göçlerle büyüyen bir kent olan İzmir'de bu alandaki kültürel ve sosyal boşluğun doldurulması açısından önemli bir adım olduğu düşünülmektedir.
APİKAM’ın Kuruluş Öyküsü
İzmir Kent Arşivi ve Müzesi, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı merhum Ahmet Piriştina’nın 1999 yılındaki seçimlere girerken hazırladığı seçim bildirgesinde, yapmayı taahhüt ettiği projeler arasında yer almaktaydı. Bildirgenin sunuş bölümünde bu konuyu, “Tarihsel ve geleneksel değerleri titizlikle korumak ve değerlendirmek; kent arşivini çağdaş yöntemlerle bir belgelikte derlemek” sözleriyle dile getirmiştir.
Bu kapsamda, arşiv ve müzenin bilimsel kriterlere göre yapılandırılma projesi, 2000 yılında başlatılmış ve yer olarak da 1932 yılında inşa edilen İzmir İtfaiyesi Merkez Binası seçilmiştir.
İzmir İtfaiyesi Merkez Binası
İtfaiye Binası’ndan APİKAM’a
İzmir, 8500 yıllık tarihi boyunca bir dizi yangın ve doğal afetle mücadele etmek durumunda kalmış bir kenttir. Kent ticaretini durma noktasına getiren, önemli ölçüde can ve mal kaybına neden olan yangınlara karşı alınan tedbirler, XIX. yüzyılın son çeyreğinden itibaren örgütlü bir yapıya dönüşmeye başlamıştır; ancak, alınan tüm önlemler, İzmir’i 1922 Eylülünde yaşanan büyük yangının tahribatından korumaya yetmemiştir. Söz konusu dönemde yaşanan savaş ve işgal günlerinin bittiği sırada, 13 Eylül 1922’de çıkan yangın İzmir’in büyük bir bölümünü yok etmiş ve kenti yaşanmaz hale getirmiştir. Yangının kontrol altına alınması 15 Eylül’ü bulmuş, tamamen söndürülebilmesi ise; ancak, 18 Eylül günü mümkün olabilmiştir. Yapılan incelemelerde, İzmir’in 2 milyon 600 bin metrekarelik yerleşim alanının yok olduğu belirlenmiştir.
1922 yangınını tecrübe eden İzmir’de, Cumhuriyet Döneminde belediyenin önemle üzerinde durduğu konulardan biri de itfaiye olmuştur. 1924 yılında tüm itfaiye hizmetlerinin İzmir Belediyesi’ne devredilmesinden sonra, dağınık haldeki itfaiye şubelerini tek merkezde toplayacak “İzmir İtfaiye Merkez İstasyon” binasının yapılmasına karar verilmiştir.
Belediye başkanı olduktan sonra itfaiye binasının yapımına büyük önem veren Dr. Behçet Uz'un çabalarıyla 1932 yılında Çankaya semtinde hizmete giren yeni İtfaiye Binası, “Erken Cumhuriyet Dönemi Mimarisi’nin özelliklerine sahiptir. Binanın mimarı Mesut Özok’tur. Yapım amacı açısından işlevini tamamlamış ve 1932’den 2001 yılı sonuna kadar aralıksız yetmiş yıl itfaiye merkezi olarak hizmet vermiş binanın, dönemin İzmir Belediye Başkanı Ahmet Piriştina tarafından İzmir Kent Arşivi ve Müzesi olarak yeniden işlevlendirilerek varlığını devam ettirmesi sağlanmıştır.
Binanın restorasyon çalışmaları, 8 Şubat 2002 tarihinde yapılan bir törenle başlatılmış olup 2004 yılı Nisan ayı başına kadar devam etmiştir. İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Arşivi ve Müzesi; tefriş, donanım ve sergi çalışmalarının tamamlanmasının ardından, 10 Ocak 2004 günü yapılan törenle açılmıştır.
Türkiye’de bir ilk olan ve açıldığı günden itibaren büyük ilgi gören kurum, aynı zamanda da İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne ait bir arşiv görevi görmektedir.
Bina bir anlamda, hem resmi bir kurum hem de kamusal hizmet veren dışa dönük bir kentsel kültür unsuru olarak varlık göstermektedir.
Kentsel hizmet sunma bakımından yeni bir anlayışın da temsilcisi olan Kent Arşivi ve Müzesi’nin hayata geçirilmesinde büyük emek ve destek veren merhum belediye başkanının, özel ilgi ve katkısı düşünülerek kurumun adı İzmir Büyükşehir Belediye meclisinin 06.07.2004 tarihli kararı ile Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi (APİKAM) olarak değiştirilmiştir.
13.06.2022 Tarih ve 641 Karar Numaralı İzmir Büyükşehir Belediyesi Meclis kararıyla Kütüphaneler Şube Müdürlüğü kapatılarak Müdürlükçe yürütülen faaliyetler Kent Arşivi ve Müzeler Şube Müdürlüğü'ne devredilmiştir. Bu tarihten itibaren kurum, Kent Arşivi Müzeler ve Kütüphaneler Şube Müdürlüğü olarak hizmet vermeye devam etmektedir.
Müdürlüğün faaliyet alanları; arşiv, sergi ve müze, söyleşi/konferans/panel/sempozyum vb. etkinlikler, yayın, eğitim ve kütüphaneciliktir.
APİKAM’ın Kuruluş Amaçları
İzmir kentinin zengin kültür birikiminin anımsanması, kaybolmaya yüz tutmuş, kentin geçmişine ışık tutan her türlü materyalin toplanarak günümüz koşullarına göre düzenlenip tekrar gün yüzüne çıkartılması ve sağlıklı koşullarda korunması amacıyla kurulan İzmir Büyükşehir Belediyesi Ahmet Piriştina Kent Arşivi Müzesi, bu anlamda kent kimliğinin oluşturulması ve kentlilik bilincinin yaratılabilmesi düşüncesine önemli katkılar sağlamaktadır.
Gerek şahıslardan gerekse kurumlardan alınan tarihsel niteliği bulanan fotoğraf, gazete, obje vb. belgeler derlenip teknolojinin imkânları kullanılarak araştırmaya açık hale getirilmektedir. Böylece söz konusu belgeler, zarar görmeden her türlü çalışmanın kaynağı haline gelebilmektedir. Bu anlamda kurum, ilgililerin kentin tarihsel mirasına ulaşmasında kolaylık sağlamayı amaçlamaktadır. Kuruma bugüne kadar yaklaşık 400 bağışçı destek olmuştur.
Kurum; kentle ve vatandaşlarla etkileşimini sergi salonu, İzmir ve çevresine ait kitapların yayınlandığı "kent kitaplığı", her türlü konferansa yönelik hizmet veren toplantı salonları, araştırmacıların gerek belgelere ulaşmaları gerekse de sağlıklı bir ortamda çalışabilmesi için hazırlanan araştırma salonuyla sağlanmaktadır. Araştırma salonu içerisinde yer alan kütüphane bölümü, temelinde İzmir ve çevresine yönelik kitaplardan ve bağışlarla zenginleşen her türlü konuya yönelik diğer kitaplardan oluşmaktadır.
Müze bölümü, kent tarihinin direkt halk ile buluşmasını sağlayabilmek için görsel zemin hazırlamaktadır. Sergiler, değişen konuları ile kentin geçmişindeki değerlerinin
canlı tutulabilmesine katkı sağlamaktadır. Kentin tarihi ve kültürel değerlerini yansıtan bir kurum olarak, İzmir'in tanıtımına katkıda bulunması amacıyla ayrıca dünyadaki diğer kent müzeleri, kent arşivleri ile ilişki kurarak; bu sayede İzmir'in uluslararası bilinirliğini ve tanınırlığını arttırmayı hedeflemektedir. Kurum ayrıca, İzmir ile ilgili farklı alan ve konularda çalışmalar yapan araştırmacılara destek vermek, onlarla çalışmalar bağlamında işbirliği yapmayı gündemine almıştır.
Kurumun Faaliyet Alanları
1-Arşiv Faaliyetleri
Kentin hafızası niteliğindeki arşiv, binlerce yıllık geçmişe sahip olan İzmir'in belleğini yansıtan bilgi ve belgeleriyle geçmişin farklı yönleriyle aydınlatılmasına rehberlik etmektedir. Kurum, İzmir'in tarih ve kültür birikimini yansıtan her türlü materyali, derlenmiş ve tasnif edilmiş bir şekilde barındırmayı amaçlamaktadır. İzmir Kent Arşivi´nde toplanan materyaller, bilimsel yöntemlere göre tasnif edilmekte olup bilgisayar teknolojisinin bütün imkanları kullanılarak araştırılmaya açık hale getirilmektedir.
İzmir ve yakın çevresine ilişkin zengin bir koleksiyon içeren arşiv, 2019 yılı itibariyle internet üzerinden erişime açılmıştır. (www.apikam.org.tr) 2024 yılı itibariyle yaklaşık 3oo bin görüntüye dijital arşiv üzerinden dünyanın her yerinden erişilebilmektedir.
2-Sergi ve Müzecilik Faaliyetleri
Kurumun başlıca faaliyetlerinden biri de; tematik ve süreli sergiler açmak; anı evi, müze gibi kalıcı sergiler oluşturmaktır. Bu sergiler aracılığıyla, koleksiyondaki eserler halkın tanıyacağı şekilde düzenlenerek belirlenen konu hakkında nitelikli ve bilimsel bilgiler sunulmaktadır.
APİKAM hizmet binasında yer alan 359 metre kare sergi alanında kent tarihine yönelik süreli sergiler açılmakla birlikte, kentin farklı noktalarında restore edilerek düzenlenmiş ünik binalarda ulusal konuların ele alındığı anı evi ve müzeler açılmaktadır. Bunların yanı sıra yıl içerisinde önemli gün ve haftalarda yerel ve ulusal bazlı süreli sergiler düzenlenmektedir.
APİKAM sergi alanında açılmış olan sergiler;
1-Kent ve Ticaret Sergisi (2004-2007)
2-Kent ve Sağlık (2007-2015)
3-Kent ve Ulaşım (2016-2020)
4- YANIK YURT - Kurtuluş Savaşı’nda İzmir ve Batı Anadolu Yangınları (2024-2025)
APİKAM’ın Kuruluş Öyküsü
İzmir Kent Arşivi ve Müzesi, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı merhum Ahmet Piriştina’nın 1999 yılındaki seçimlere girerken hazırladığı seçim bildirgesinde, yapmayı taahhüt ettiği projeler arasında yer almaktaydı. Bildirgenin sunuş bölümünde bu konuyu, “Tarihsel ve geleneksel değerleri titizlikle korumak ve değerlendirmek; kent arşivini çağdaş yöntemlerle bir belgelikte derlemek” sözleriyle dile getirmiştir.
Bu kapsamda, arşiv ve müzenin bilimsel kriterlere göre yapılandırılma projesi, 2000 yılında başlatılmış ve yer olarak da 1932 yılında inşa edilen İzmir İtfaiyesi Merkez Binası seçilmiştir.
İzmir İtfaiyesi Merkez Binası
İtfaiye Binası’ndan APİKAM’a
İzmir, 8500 yıllık tarihi boyunca bir dizi yangın ve doğal afetle mücadele etmek durumunda kalmış bir kenttir. Kent ticaretini durma noktasına getiren, önemli ölçüde can ve mal kaybına neden olan yangınlara karşı alınan tedbirler, XIX. yüzyılın son çeyreğinden itibaren örgütlü bir yapıya dönüşmeye başlamıştır; ancak, alınan tüm önlemler, İzmir’i 1922 Eylülünde yaşanan büyük yangının tahribatından korumaya yetmemiştir. Söz konusu dönemde yaşanan savaş ve işgal günlerinin bittiği sırada, 13 Eylül 1922’de çıkan yangın İzmir’in büyük bir bölümünü yok etmiş ve kenti yaşanmaz hale getirmiştir. Yangının kontrol altına alınması 15 Eylül’ü bulmuş, tamamen söndürülebilmesi ise; ancak, 18 Eylül günü mümkün olabilmiştir. Yapılan incelemelerde, İzmir’in 2 milyon 600 bin metrekarelik yerleşim alanının yok olduğu belirlenmiştir.
1922 yangınını tecrübe eden İzmir’de, Cumhuriyet Döneminde belediyenin önemle üzerinde durduğu konulardan biri de itfaiye olmuştur. 1924 yılında tüm itfaiye hizmetlerinin İzmir Belediyesi’ne devredilmesinden sonra, dağınık haldeki itfaiye şubelerini tek merkezde toplayacak “İzmir İtfaiye Merkez İstasyon” binasının yapılmasına karar verilmiştir.
Belediye başkanı olduktan sonra itfaiye binasının yapımına büyük önem veren Dr. Behçet Uz'un çabalarıyla 1932 yılında Çankaya semtinde hizmete giren yeni İtfaiye Binası, “Erken Cumhuriyet Dönemi Mimarisi’nin özelliklerine sahiptir. Binanın mimarı Mesut Özok’tur. Yapım amacı açısından işlevini tamamlamış ve 1932’den 2001 yılı sonuna kadar aralıksız yetmiş yıl itfaiye merkezi olarak hizmet vermiş binanın, dönemin İzmir Belediye Başkanı Ahmet Piriştina tarafından İzmir Kent Arşivi ve Müzesi olarak yeniden işlevlendirilerek varlığını devam ettirmesi sağlanmıştır.
Binanın restorasyon çalışmaları, 8 Şubat 2002 tarihinde yapılan bir törenle başlatılmış olup 2004 yılı Nisan ayı başına kadar devam etmiştir. İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Arşivi ve Müzesi; tefriş, donanım ve sergi çalışmalarının tamamlanmasının ardından, 10 Ocak 2004 günü yapılan törenle açılmıştır.
Türkiye’de bir ilk olan ve açıldığı günden itibaren büyük ilgi gören kurum, aynı zamanda da İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne ait bir arşiv görevi görmektedir.
Bina bir anlamda, hem resmi bir kurum hem de kamusal hizmet veren dışa dönük bir kentsel kültür unsuru olarak varlık göstermektedir.
Kentsel hizmet sunma bakımından yeni bir anlayışın da temsilcisi olan Kent Arşivi ve Müzesi’nin hayata geçirilmesinde büyük emek ve destek veren merhum belediye başkanının, özel ilgi ve katkısı düşünülerek kurumun adı İzmir Büyükşehir Belediye meclisinin 06.07.2004 tarihli kararı ile Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi (APİKAM) olarak değiştirilmiştir.
13.06.2022 Tarih ve 641 Karar Numaralı İzmir Büyükşehir Belediyesi Meclis kararıyla Kütüphaneler Şube Müdürlüğü kapatılarak Müdürlükçe yürütülen faaliyetler Kent Arşivi ve Müzeler Şube Müdürlüğü'ne devredilmiştir. Bu tarihten itibaren kurum, Kent Arşivi Müzeler ve Kütüphaneler Şube Müdürlüğü olarak hizmet vermeye devam etmektedir.
Müdürlüğün faaliyet alanları; arşiv, sergi ve müze, söyleşi/konferans/panel/sempozyum vb. etkinlikler, yayın, eğitim ve kütüphaneciliktir.
APİKAM’ın Kuruluş Amaçları
İzmir kentinin zengin kültür birikiminin anımsanması, kaybolmaya yüz tutmuş, kentin geçmişine ışık tutan her türlü materyalin toplanarak günümüz koşullarına göre düzenlenip tekrar gün yüzüne çıkartılması ve sağlıklı koşullarda korunması amacıyla kurulan İzmir Büyükşehir Belediyesi Ahmet Piriştina Kent Arşivi Müzesi, bu anlamda kent kimliğinin oluşturulması ve kentlilik bilincinin yaratılabilmesi düşüncesine önemli katkılar sağlamaktadır.
Gerek şahıslardan gerekse kurumlardan alınan tarihsel niteliği bulanan fotoğraf, gazete, obje vb. belgeler derlenip teknolojinin imkânları kullanılarak araştırmaya açık hale getirilmektedir. Böylece söz konusu belgeler, zarar görmeden her türlü çalışmanın kaynağı haline gelebilmektedir. Bu anlamda kurum, ilgililerin kentin tarihsel mirasına ulaşmasında kolaylık sağlamayı amaçlamaktadır. Kuruma bugüne kadar yaklaşık 400 bağışçı destek olmuştur.
Kurum; kentle ve vatandaşlarla etkileşimini sergi salonu, İzmir ve çevresine ait kitapların yayınlandığı "kent kitaplığı", her türlü konferansa yönelik hizmet veren toplantı salonları, araştırmacıların gerek belgelere ulaşmaları gerekse de sağlıklı bir ortamda çalışabilmesi için hazırlanan araştırma salonuyla sağlanmaktadır. Araştırma salonu içerisinde yer alan kütüphane bölümü, temelinde İzmir ve çevresine yönelik kitaplardan ve bağışlarla zenginleşen her türlü konuya yönelik diğer kitaplardan oluşmaktadır.
Müze bölümü, kent tarihinin direkt halk ile buluşmasını sağlayabilmek için görsel zemin hazırlamaktadır. Sergiler, değişen konuları ile kentin geçmişindeki değerlerinin
canlı tutulabilmesine katkı sağlamaktadır. Kentin tarihi ve kültürel değerlerini yansıtan bir kurum olarak, İzmir'in tanıtımına katkıda bulunması amacıyla ayrıca dünyadaki diğer kent müzeleri, kent arşivleri ile ilişki kurarak; bu sayede İzmir'in uluslararası bilinirliğini ve tanınırlığını arttırmayı hedeflemektedir. Kurum ayrıca, İzmir ile ilgili farklı alan ve konularda çalışmalar yapan araştırmacılara destek vermek, onlarla çalışmalar bağlamında işbirliği yapmayı gündemine almıştır.
Kurumun Faaliyet Alanları
1-Arşiv Faaliyetleri
Kentin hafızası niteliğindeki arşiv, binlerce yıllık geçmişe sahip olan İzmir'in belleğini yansıtan bilgi ve belgeleriyle geçmişin farklı yönleriyle aydınlatılmasına rehberlik etmektedir. Kurum, İzmir'in tarih ve kültür birikimini yansıtan her türlü materyali, derlenmiş ve tasnif edilmiş bir şekilde barındırmayı amaçlamaktadır. İzmir Kent Arşivi´nde toplanan materyaller, bilimsel yöntemlere göre tasnif edilmekte olup bilgisayar teknolojisinin bütün imkanları kullanılarak araştırılmaya açık hale getirilmektedir.
İzmir ve yakın çevresine ilişkin zengin bir koleksiyon içeren arşiv, 2019 yılı itibariyle internet üzerinden erişime açılmıştır. (www.apikam.org.tr) 2024 yılı itibariyle yaklaşık 3oo bin görüntüye dijital arşiv üzerinden dünyanın her yerinden erişilebilmektedir.
2-Sergi ve Müzecilik Faaliyetleri
Kurumun başlıca faaliyetlerinden biri de; tematik ve süreli sergiler açmak; anı evi, müze gibi kalıcı sergiler oluşturmaktır. Bu sergiler aracılığıyla, koleksiyondaki eserler halkın tanıyacağı şekilde düzenlenerek belirlenen konu hakkında nitelikli ve bilimsel bilgiler sunulmaktadır.
APİKAM hizmet binasında yer alan 359 metre kare sergi alanında kent tarihine yönelik süreli sergiler açılmakla birlikte, kentin farklı noktalarında restore edilerek düzenlenmiş ünik binalarda ulusal konuların ele alındığı anı evi ve müzeler açılmaktadır. Bunların yanı sıra yıl içerisinde önemli gün ve haftalarda yerel ve ulusal bazlı süreli sergiler düzenlenmektedir.
APİKAM sergi alanında açılmış olan sergiler;
1-Kent ve Ticaret Sergisi (2004-2007)
2-Kent ve Sağlık (2007-2015)
3-Kent ve Ulaşım (2016-2020)
4- YANIK YURT - Kurtuluş Savaşı’nda İzmir ve Batı Anadolu Yangınları (2024-2025)
APİKAM’ın Kuruluş Öyküsü
İzmir Kent Arşivi ve Müzesi, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı merhum Ahmet Piriştina’nın 1999 yılındaki seçimlere girerken hazırladığı seçim bildirgesinde, yapmayı taahhüt ettiği projeler arasında yer almaktaydı. Bildirgenin sunuş bölümünde bu konuyu, “Tarihsel ve geleneksel değerleri titizlikle korumak ve değerlendirmek; kent arşivini çağdaş yöntemlerle bir belgelikte derlemek” sözleriyle dile getirmiştir.
Bu kapsamda, arşiv ve müzenin bilimsel kriterlere göre yapılandırılma projesi, 2000 yılında başlatılmış ve yer olarak da 1932 yılında inşa edilen İzmir İtfaiyesi Merkez Binası seçilmiştir.
İzmir İtfaiyesi Merkez Binası
İtfaiye Binası’ndan APİKAM’a
İzmir, 8500 yıllık tarihi boyunca bir dizi yangın ve doğal afetle mücadele etmek durumunda kalmış bir kenttir. Kent ticaretini durma noktasına getiren, önemli ölçüde can ve mal kaybına neden olan yangınlara karşı alınan tedbirler, XIX. yüzyılın son çeyreğinden itibaren örgütlü bir yapıya dönüşmeye başlamıştır; ancak, alınan tüm önlemler, İzmir’i 1922 Eylülünde yaşanan büyük yangının tahribatından korumaya yetmemiştir. Söz konusu dönemde yaşanan savaş ve işgal günlerinin bittiği sırada, 13 Eylül 1922’de çıkan yangın İzmir’in büyük bir bölümünü yok etmiş ve kenti yaşanmaz hale getirmiştir. Yangının kontrol altına alınması 15 Eylül’ü bulmuş, tamamen söndürülebilmesi ise; ancak, 18 Eylül günü mümkün olabilmiştir. Yapılan incelemelerde, İzmir’in 2 milyon 600 bin metrekarelik yerleşim alanının yok olduğu belirlenmiştir.
1922 yangınını tecrübe eden İzmir’de, Cumhuriyet Döneminde belediyenin önemle üzerinde durduğu konulardan biri de itfaiye olmuştur. 1924 yılında tüm itfaiye hizmetlerinin İzmir Belediyesi’ne devredilmesinden sonra, dağınık haldeki itfaiye şubelerini tek merkezde toplayacak “İzmir İtfaiye Merkez İstasyon” binasının yapılmasına karar verilmiştir.
Belediye başkanı olduktan sonra itfaiye binasının yapımına büyük önem veren Dr. Behçet Uz'un çabalarıyla 1932 yılında Çankaya semtinde hizmete giren yeni İtfaiye Binası, “Erken Cumhuriyet Dönemi Mimarisi’nin özelliklerine sahiptir. Binanın mimarı Mesut Özok’tur. Yapım amacı açısından işlevini tamamlamış ve 1932’den 2001 yılı sonuna kadar aralıksız yetmiş yıl itfaiye merkezi olarak hizmet vermiş binanın, dönemin İzmir Belediye Başkanı Ahmet Piriştina tarafından İzmir Kent Arşivi ve Müzesi olarak yeniden işlevlendirilerek varlığını devam ettirmesi sağlanmıştır.
Binanın restorasyon çalışmaları, 8 Şubat 2002 tarihinde yapılan bir törenle başlatılmış olup 2004 yılı Nisan ayı başına kadar devam etmiştir. İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Arşivi ve Müzesi; tefriş, donanım ve sergi çalışmalarının tamamlanmasının ardından, 10 Ocak 2004 günü yapılan törenle açılmıştır.
Türkiye’de bir ilk olan ve açıldığı günden itibaren büyük ilgi gören kurum, aynı zamanda da İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne ait bir arşiv görevi görmektedir.
Bina bir anlamda, hem resmi bir kurum hem de kamusal hizmet veren dışa dönük bir kentsel kültür unsuru olarak varlık göstermektedir.
Kentsel hizmet sunma bakımından yeni bir anlayışın da temsilcisi olan Kent Arşivi ve Müzesi’nin hayata geçirilmesinde büyük emek ve destek veren merhum belediye başkanının, özel ilgi ve katkısı düşünülerek kurumun adı İzmir Büyükşehir Belediye meclisinin 06.07.2004 tarihli kararı ile Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi (APİKAM) olarak değiştirilmiştir.
13.06.2022 Tarih ve 641 Karar Numaralı İzmir Büyükşehir Belediyesi Meclis kararıyla Kütüphaneler Şube Müdürlüğü kapatılarak Müdürlükçe yürütülen faaliyetler Kent Arşivi ve Müzeler Şube Müdürlüğü'ne devredilmiştir. Bu tarihten itibaren kurum, Kent Arşivi Müzeler ve Kütüphaneler Şube Müdürlüğü olarak hizmet vermeye devam etmektedir.
Müdürlüğün faaliyet alanları; arşiv, sergi ve müze, söyleşi/konferans/panel/sempozyum vb. etkinlikler, yayın, eğitim ve kütüphaneciliktir.
APİKAM’ın Kuruluş Amaçları
İzmir kentinin zengin kültür birikiminin anımsanması, kaybolmaya yüz tutmuş, kentin geçmişine ışık tutan her türlü materyalin toplanarak günümüz koşullarına göre düzenlenip tekrar gün yüzüne çıkartılması ve sağlıklı koşullarda korunması amacıyla kurulan İzmir Büyükşehir Belediyesi Ahmet Piriştina Kent Arşivi Müzesi, bu anlamda kent kimliğinin oluşturulması ve kentlilik bilincinin yaratılabilmesi düşüncesine önemli katkılar sağlamaktadır.
Gerek şahıslardan gerekse kurumlardan alınan tarihsel niteliği bulanan fotoğraf, gazete, obje vb. belgeler derlenip teknolojinin imkânları kullanılarak araştırmaya açık hale getirilmektedir. Böylece söz konusu belgeler, zarar görmeden her türlü çalışmanın kaynağı haline gelebilmektedir. Bu anlamda kurum, ilgililerin kentin tarihsel mirasına ulaşmasında kolaylık sağlamayı amaçlamaktadır. Kuruma bugüne kadar yaklaşık 400 bağışçı destek olmuştur.
Kurum; kentle ve vatandaşlarla etkileşimini sergi salonu, İzmir ve çevresine ait kitapların yayınlandığı "kent kitaplığı", her türlü konferansa yönelik hizmet veren toplantı salonları, araştırmacıların gerek belgelere ulaşmaları gerekse de sağlıklı bir ortamda çalışabilmesi için hazırlanan araştırma salonuyla sağlanmaktadır. Araştırma salonu içerisinde yer alan kütüphane bölümü, temelinde İzmir ve çevresine yönelik kitaplardan ve bağışlarla zenginleşen her türlü konuya yönelik diğer kitaplardan oluşmaktadır.
Müze bölümü, kent tarihinin direkt halk ile buluşmasını sağlayabilmek için görsel zemin hazırlamaktadır. Sergiler, değişen konuları ile kentin geçmişindeki değerlerinin
canlı tutulabilmesine katkı sağlamaktadır. Kentin tarihi ve kültürel değerlerini yansıtan bir kurum olarak, İzmir'in tanıtımına katkıda bulunması amacıyla ayrıca dünyadaki diğer kent müzeleri, kent arşivleri ile ilişki kurarak; bu sayede İzmir'in uluslararası bilinirliğini ve tanınırlığını arttırmayı hedeflemektedir. Kurum ayrıca, İzmir ile ilgili farklı alan ve konularda çalışmalar yapan araştırmacılara destek vermek, onlarla çalışmalar bağlamında işbirliği yapmayı gündemine almıştır.
Kurumun Faaliyet Alanları
1-Arşiv Faaliyetleri
Kentin hafızası niteliğindeki arşiv, binlerce yıllık geçmişe sahip olan İzmir'in belleğini yansıtan bilgi ve belgeleriyle geçmişin farklı yönleriyle aydınlatılmasına rehberlik etmektedir. Kurum, İzmir'in tarih ve kültür birikimini yansıtan her türlü materyali, derlenmiş ve tasnif edilmiş bir şekilde barındırmayı amaçlamaktadır. İzmir Kent Arşivi´nde toplanan materyaller, bilimsel yöntemlere göre tasnif edilmekte olup bilgisayar teknolojisinin bütün imkanları kullanılarak araştırılmaya açık hale getirilmektedir.
İzmir ve yakın çevresine ilişkin zengin bir koleksiyon içeren arşiv, 2019 yılı itibariyle internet üzerinden erişime açılmıştır. (www.apikam.org.tr) 2024 yılı itibariyle yaklaşık 3oo bin görüntüye dijital arşiv üzerinden dünyanın her yerinden erişilebilmektedir.
2-Sergi ve Müzecilik Faaliyetleri
Kurumun başlıca faaliyetlerinden biri de; tematik ve süreli sergiler açmak; anı evi, müze gibi kalıcı sergiler oluşturmaktır. Bu sergiler aracılığıyla, koleksiyondaki eserler halkın tanıyacağı şekilde düzenlenerek belirlenen konu hakkında nitelikli ve bilimsel bilgiler sunulmaktadır.
APİKAM hizmet binasında yer alan 359 metre kare sergi alanında kent tarihine yönelik süreli sergiler açılmakla birlikte, kentin farklı noktalarında restore edilerek düzenlenmiş ünik binalarda ulusal konuların ele alındığı anı evi ve müzeler açılmaktadır. Bunların yanı sıra yıl içerisinde önemli gün ve haftalarda yerel ve ulusal bazlı süreli sergiler düzenlenmektedir.
APİKAM sergi alanında açılmış olan sergiler;
1-Kent ve Ticaret Sergisi (2004-2007)
2-Kent ve Sağlık (2007-2015)
3-Kent ve Ulaşım (2016-2020)
4- YANIK YURT - Kurtuluş Savaşı’nda İzmir ve Batı Anadolu Yangınları (2024-2025)